Peranan Pengangkutan Mampan: Menyokong Usaha Ke Arah Pelepasan Karbon Sifar Bersih
Inisiatif penggunaan kenderaan elektrik dan Tenaga Boleh Baharu bukan sahaja mengurangkan pelepasan gas rumah hijau, tetapi turut membawa impak sosial dan ekonomi yang besar.
WALAUPUN pengangkutan memainkan peranan penting dalam pembangunan ekonomi dan sosial negara, kebergantungan sektor ini terhadap bahan api fosil perlu diberi perhatian serius. Kenderaan di jalan raya merupakan penyumbang utama kepada pelepasan karbon dengan peningkatan kira-kira 20 peratus antara tahun 2010 hingga 2023.
Apa yang lebih membimbangkan, kadar peningkatan pelepasan karbon dalam sektor ini berlaku dengan lebih pesat di Asia berbanding rantau lain, didorong oleh kadar pertumbuhan penduduk dan ekonomi yang tinggi. Tanpa campur tangan segera, rantau ini dijangka menyumbang lebih 7 Gt pelepasan karbon dioksida menjelang tahun 2050, melebihi paras ambang 1 Gt yang diperlukan untuk mengehadkan kesan paling buruk akibat perubahan iklim.
Sama seperti penggunaan teknologi yang lain, penggunaan pengangkutan elektrik di jalan raya merupakan pendekatan yang berpotensi tinggi bagi negara-negara Asia untuk mengurangkan pelepasan karbon dalam sektor pengangkutan. Khususnya, pengangkutan awam menawarkan peluang segera untuk menggunakan elektrik secara meluas, sekali gus berupaya mengurangkan pelepasan karbon secara menyeluruh.
Selain memberikan manfaat kepada alam sekitar seperti pengurangan pelepasan karbon dan peningkatan kualiti udara, pengangkutan awam elektrik turut membawa impak sosial yang besar. Pengangkutan awam elektrik membawa teknologi bersih yang termaju untuk dimanfaatkan dan mudah diakses oleh mereka yang memerlukan kemudahan tersebut.
Terdapat penjimatan kos kepada pihak berkuasa tempatan menerusi pengurangan perbelanjaan bahan api, kos penyelenggaraan yang rendah dan jangka hayat kenderaan yang lebih lama. Usaha pengangkutan awam elektrik berpotensi memperkasa komuniti terpinggir, memperkukuh jaringan ekonomi dan membentuk ketahanan bandar dalam jangka panjang.
Sebagai syarikat utiliti elektrik utama negara, Tenaga Nasional Berhad (TNB) sedang menerajui pembangunan ekosistem EV yang berdaya saing, bagi membolehkan lebih ramai rakyat Malaysia beralih kepada pengangkutan elektrik. Usaha ini merangkumi pembinaan stesen pengecas berprestasi tinggi di beberapa lokasi strategik yang dapat menyokong keperluan pengangkutan awam dan persendirian yang menggunakan tenaga elektrik.
Sehingga bulan Jun 2025, TNB telah membina sebanyak 4,486 poin pengecas EV di seluruh Semenanjung Malaysia. Selain membina rangkaian pengecas yang cekap dan boleh dipercayai, TNB juga melabur sebanyak RM90 bilion dalam tempoh lima tahun untuk menaik taraf grid elektrik negara agar grid kekal cekap, berdaya tahan, dan mampu menampung peningkatan permintaan tenaga.
Tenaga elektrik: Peranan bahan api alternatif
Meskipun pengangkutan elektrik memainkan peranan utama dalam mengurangkan pelepasan karbon, langkah ini sahaja tidak mencukupi. Kita mungkin akan mencapai anggaran Agensi Tenaga Antarabangsa (IEA) sebanyak 600 juta buah kenderaan elektrik menjelang tahun 2040, namun ia hanya menggantikan kurang daripada 15 peratus penggunaan bahan api fosil sedia ada.
TNB telah membina sebanyak 4,486 poin pengecas EV di seluruh Semenanjung Malaysia.
Oleh itu, penyelesaian tambahan yang mampan diperlukan untuk kenderaan yang masih berada di jalan raya, baik pada masa kini mahupun akan datang.
Bahan api boleh baharu merupakan antara komponen utama untuk membentuk sistem pengangkutan yang mampan. Ia dihasilkan daripada sumber yang boleh diperbaharui secara berterusan seperti biojisim, sisa buangan, dan bahan mentah semula jadi. Pembakaran bahan api ini tidak menambah pelepasan karbon dioksida ke atmosfera, dan boleh mengurangkan pelepasan GHG sehingga 95 peratus berbanding bahan api fosil.
Memandangkan 95 peratus permintaan tenaga sektor pengangkutan kini masih menggunakan bahan api fosil, usaha memperluaskan penggunaan tenaga boleh baharu merupakan suatu keutamaan yang mendesak. Pada tahun 2019, tenaga boleh baharu berjaya menggantikan hampir 4 peratus daripada jumlah bahan api fosil yang digunakan dalam sektor pengangkutan secara keseluruhan. Dengan pelaburan yang kukuh, peratusan ini boleh meningkat kepada 40 peratus menjelang tahun 2040.
Bahan Api Penerbangan Mampan (SAF) merupakan salah satu strategi utama Malaysia dalam menggerakkan penggunaan tenaga boleh baharu, sejajar dengan hasrat negara sebagai peneraju penerbangan mampan. Menjelang tahun 2025, Malaysia menyasarkan untuk mula menggunakan SAF dalam campuran bahan api penerbangan negara, dengan matlamat pencapaian penggunaan SAF sehingga 47 peratus menjelang tahun 2050 bagi mencapai sasaran pelepasan karbon sifar bersih.
Strategi yang sama boleh diterapkan dalam sektor pengangkutan awam dan industri berintensiti tinggi karbon yang kurang sesuai menggunakan tenaga elektrik. Dengan sokongan dasar yang menyeluruh dan kerjasama sektor awam dan swasta, pendekatan ini akan memperluas pelan nyahkarbon negara, mengukuhkan keterjaminan tenaga, dan membina sistem pengangkutan yang lebih berdaya tahan terhadap perubahan iklim.
Merangka hala tuju ke arah pengangkutan mampan
Akhir kata, pelaksanaan pengangkutan awam elektrik di rantau Asia berpotensi menetapkan penanda aras global, membuktikan bahawa pengangkutan mampan berskala besar bukan sahaja boleh dilaksanakan, bahkan penting untuk masa hadapan.
Transformasi yang berasaskan komuniti ini mampu menjadi model – satu pendekatan yang mengimbangi kemajuan teknologi dengan pemeliharaan budaya dan perpaduan sosial.
Dengan beralih ke arah mobiliti hijau, Malaysia bersedia dengan komitmen tinggi terhadap tindakan iklim, malah turut membuka jalan ke arah masa hadapan yang lebih adil dan mampan untuk Asia dan seluruh dunia.
